Nederland telt duizenden kerken en andere geloofshuizen. Al jaren daalt het aantal kerken dat alleen voor de eredienst en andere geloofsactiviteiten wordt gebruikt. Ook in Noord-Holland zien we deze neerwaartse trend. De prognose is dat een kwart tot de helft van alle kerken in de komende tien jaar de deuren sluit. 

'Invulling als dorpshuis zou mooi zijn'

Kerken zijn beeldbepalend en veel dorpsbewoners willen deze prachtige blikvangers graag behouden voor ontmoeting, voor culturele en andere activiteiten. Kortom: voor een bruisend dorpsleven.

Leegkomend kerkelijk vastgoed is daarmee steeds vaker een vraagstuk voor de lokale gemeenschap.
Hoe kunnen we het kerkgebouw voor de gemeenschap behouden? Een vaak gehoord antwoord: ‘Een invulling als gemeenschapshuis zou mooi zijn.’

Handreiking herbestemming of medegebruik

De Vereniging van Kleine Kernen in Limburg (VKKL) heeft in 2019 een brochure uitgebracht met de titel ‘De kerk is toch van de gemeenschap? - Herbestemming of medegebruik van een kerk.

Deze brochure is nog steeds actueel en interessant voor kerkgemeenschappen én dorpen die erover nadenken om hun kerk een andere functie te geven, bijvoorbeeld een functie als dorpshuis. Of voor kerken die nu al in gebruik zijn als 'theaterkerk' en het gebouw toegankelijk willen maken voor meer functies, denk aan zorgdiensten en als plek voor rust.

Actueel:

• In Spanbroek buigt een werkgroep zich over nieuwe functies voor het rijksmonument St. Bonifatiuskerk. Studenten van HBO Saxion zijn ingeschakeld en leveren ideeën en schetsontwerpen voor uiteenlopende functies.
• In Haarlem en Spaarndam is in november 2023 een plan gelanceerd voor 7 kerken als Buurtbakens.
  
  
• Protestantse Gemeente Schermer sluiten intentieovereenkomst voor de verkoop van drie gebouwen. In Stompetoren praat het dorp op 18 december 2023 mee over toekomst van de kerk.
  
  

Dorpskerken als buurtbakens, het bestaat al in Noord-Holland

Wist u dat in dorpen ...

• steeds meer kerken een volwaardige functie hebben als multifunctioneel gemeenschapshuis?   
• steeds meer van deze 'dorpshuiskerken' zijn aangesloten bij onze vereniging? 

Heeft u vragen over het bestuur en beheer van een dorpshuiskerk?

Neem contact op met:
Martijn Mewe, Adviseur Dorpshuizen en adviseur verduurzamen maatschappelijk vastgoed bij Dorpswerk Noord-Holland.

Mob. 06 5021 5282  (ook voor WhatsApp en sms-berichten)
E-mail: adviseur@dorpswerknh.nl

Voorbeelden

Voorbeelden van kerken die bestuurd en beheerd worden als volwaardig gemeenschapshuis, soms in samenwerking met een bestaand dorpshuis:  

Oudendijk, Kerk Oudendijk 

Kolhorn, Laurenskerk en dorpshuis De Nieuwe Horn

Driehuizen, Driehuizer Gemeenschap

Zuidschermer, Het Zwarte Kerkje 

Opperdoes, samenwerking dorpshuis de Torenschouw met dorpskerk Opperdoes  

Oosterblokker, Cultureel Centrum Pancratius  

Broek in Waterland, De Broeker Kerk  

Zuidermeer, Dorpshuis Zuidermeer

Kent u dorpshuiskerken?

Stuur uw voorbeelden naar Martijn Mewe, adviseur@dorpswerknh.nl
Kent u dorpshuiskerken die

• bestuurd en beheerd worden door vrijwilligers
  
  
• die openbaar toegankelijk zijn
  
  
• waar de ruimtes multifunctioneel gebruikt worden
  
  
• waar verenigingen, dorpsactiviteiten en andere maatschappelijke partijen terecht kunnen?

Provincie Noord-Holland 

• De provincie gelooft in de kracht van herbestemming van gebouwd erfgoed, oa. kerkgebouwen. Noord-Holland heeft met de provinciale 'Loods Herbestemming' iemand met kennis van zaken in huis. Dit is dhr. Klaas Telgenhof.
  Contact: klaas.telgenhof@noord-holland.nl
  
  
• Handleiding Energie besparen voor kerken in Noord-Holland (2018), uitgave van provincie Noord-Holland. Bekijk de publicatie HIER.    
  
  
• Parade van plattelandskerken (2016), Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. In dit rapport vindt u 25 inspirerende voorbeelden van kerken in plattelandsgebieden.
  

Artikel geplaatst februari 2019. Aangepast op 4 maart 2021 en 6 december 2023.