Activerende rol bewonersorganisaties noodzaak voor verbetering leefbaarheid
Dit is een van de belangrijkste conclusies in het rapport 'De functies van bewonersoverlegorganisaties in een veranderende samenleving'.
Prof. dr. Tine de Moor, hoogleraar sociaal-economische geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht, deed onderzoek en schreef het rapport in opdracht van de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen (LVKK).
Maatschappij in beweging
De maatschappij verandert. Er is een duidelijke kentering in
- de rol van burgers – steeds vaker zijn zij initiatiefnemer van sociale en ruimtelijke projecten
- de relatie tussen burgers en overheid.
Dit proces is nog lang niet uitgekristalliseerd. Iedereen is zoekend en er zijn verschillen per gemeente en provincie. Maar één ding is zeker: de maatschappij en onze leefomgeving zijn sterk in beweging. Juist op het platteland, in dorpen en kleine kernen, zijn de veranderingen voelbaar. Bedreiging? Of juist een kans voor de leefbaarheid en de toekomst van gemeenschappen? Dorpsgemeenschappen zijn van oudsher goed georganiseerd in dorpsraden, verenigingen dorpsbelang et cetera. Zijn zij in staat te anticiperen op een veranderende wereld?
Dorpsraden: jezelf opnieuw uitvinden
De LVKK vroeg Tine de Moor te onderzoeken[1] hoe bewonersoverlegorganisaties (boo’s) zich kunnen heruitvinden in de zin van: een adequate rol zoeken voor hun invulling van burger- en bewonerbetrokkenheid anno 2018. Het onderzoek wijst uit dat boo’s last hebben van vaak een behoorlijk grote afstand tot de (lokale) overheid. Tine de Moor heeft onderzocht of zij door samenwerking, of ten minste onderlinge afstemming, die afstand ook zouden kunnen verkleinen. Daarnaast zijn ook andere recente ontwikkelingen en hun uitwerking op de functies van boo’s onderzocht. Voor Noord-Holland heeft Dorpsraad Lutjewinkel meegedaan aan het onderzoek met een diepte-interview.
Vier rollen
Belangrijke uitkomsten zijn dat boo’s vanuit de vier rollen – representatief, adviserend, verbindend en activerend – met name in de laatste twee rollen een toegevoegde waarde hebben. De verbindende functie biedt nieuw perspectief. Daarbij gaat het om zowel het verbinden van bewoners, overheden en initiatieven binnen het dorp, als verbinden van overkoepelende projecten. Boo’s kunnen door hun overleg met gemeenten paden effenen voor nieuwe burgerinitiatieven.
De verbindende functie van boo's biedt perspectieven. De partners van de toekomst voor de boo’s zijn niet langer enkel de lokale overheden maar zeker ook groeperingen van burgers die zich anders willen organiseren, en op een andere manier (via netwerkorganisaties) dan de traditionele wijze (top-down) bij willen dragen aan de samenleving.
Tussen de boo’s blijken veel verschillen en door veel boo’s wordt gezocht naar vernieuwing. Enkel vergadering en enquête als inspraakmanieren? Ze zijn er nog. Maar steeds vaker zoeken boo’s nieuwe democratische vormen van gesprek, samenspraak, besluitvorming en uitvoering. De dorpsarena en de ‘Talk of the Town’ voor jongeren zijn hier voorbeelden van.
Wat voor dorpsorganisatie wilt u zijn?
Met de uitkomsten van dit onderzoek gaat de LVKK aan de slag, wij zijn er - samen met de Dorpenorganisaties per provincie - om boo’s te ondersteunen bij de (her)oriëntatie op hun rollen, functies en taken. Welke kansen en knelpunten liggen er? Hoe kunnen de dorpsorganisaties van elkaar leren? En welke inspiratie bieden de voorbeelden uit het onderzoek aan andere boo’s.
In september is een brochure beschikbaar met gespreksstof voor alle dorpsorganisaties die zich willen bezinnen op hun huidige en toekomstige rol en taken.
